Kadın

Kadın’ın destanlardaki yeri, sosyal hayattaki üstün ve muhterem mevkiinin aynıdır. Türk toplumunda kadın bâzan âile reisi, fakat her zaman Türk evinin direği; erkeğinin vefâlı arkadaşı, en mühim olarak da mukaddes Türk çocuklarının annesi idi: Bu annelik vazifesi, Türkler arasında kadın’a büyük değer sağlamış, destanlar onu ilâhi bir varlık, bir dişi Tanrı gibi düşünmüşlerdir:Yaratılış Destanı’nda Tanrı’ya insanları ve dünyayı yaratması için fikir ve ilham veren Ak Ana bir kadındı. Oğuz’un annesi Ay Kağan da böyle, mukaddes bir kadındı. Gene Oğuz Kağan’ın ilk karısı ışık’tan; ikinci karısı ağaç’dan doğmuş mukaddes kadınlardır. Bu kadınların güzellikleri Oğuz Kağan Destanı’nda bir peri masalı âhengiyle söylenir; gülen gökler, kutup yıldızları, ırmak dalgası saçlar, inci gibi dişler ve güzellik karşısında süt gibi, kımız gibi olup eriyişler halinde anlatılır. Burada söylenen “Ay ay, ah ah, öler biz!” sözleri, düpedüz bir terennüm lisânıdır.

N.Sâmi BANARLI, Resimli Türk Edebiyatı Târihi 2001. Türk Destanlarında Millî – Bedîî Unsurlar, s: 33.